نقوش بز ایران باستان والهام از آنها در طراحی و ساخت زیور آلات
رشته: هنر / صنایع دستی
پایان نامه
چکیده:
این پایان نامه گذری است کوتاه بر پژوهش های انجام شده در زمینه نقش بز کوهی در آثار هنری ایران باستان وجایگاه ویژه این نقش در دوره های مختلف تاریخی این مرز وبوم. بدین منظور بعد ازمروری کوتاه برتاریخچه پیدایش این نقش وتاثیر آن بر روی آثار هنری در ادوار مختلف ایران باستان با آنالیز برخی از این نقوش اقدام به طراحی و اجرای زیور آلات بر اساس آن خواهیم کرد تا بدین وسیله نقشی در حفظ این مهم وانتقال آن به نسل های آینده داشته باشیم.
کلید واژگان:بز کوهی, نقش,ایران باستان، سفالینه,آثار هنری,زیورآلات
مقدمه:
ذهن انسان ساکن در فلات ایران از دیرباز در گیر مسائل پیچیده ای چون آفرینش، باروری، مرگ وغیره بوده است او همواره در جستجوی پاسخی برای پرسش های خود بوده و یافته هایش را به صورت زبان تصویری بر روی آثار هنری خود به ثبت رسانده است. آثار هنری ایران از این منظر بسیار مورد توجه، محقّقان ایرانی و خارجی قرار گرفته به طوری که تا به حال کتب و مقالات متعددی درباره بررسی نقوش موجود در آثار هنری ایران به چاپ رسیده است. یکی از نقوش بسیار مهمّ که در دوران پیش از تاریخ ایران مورد توجه و استفاده مردمان کهن قرار گرفته نقش بز کوهی است که در آن دوران به حدّی از گسترش رسیده بود که حتّی می توان بازمانده های آن را در دوران تاریخی ایران هم مشاهده کرد. بزکوه حیوان ملی ایران دانسته شده است. (دادورمنصوری، 91، 1385).
. بزکوهی به عنوان حیوان ملّی ایران در اعصار مختلف، بنا به اهمیّت دارای مفاهیم متعددی در قالب هایی چون نماد رهایی، آزادی، معصومیت، چالاکی، قدرت، باروری، آب و رویش گیاه می باشد. انسان عصر باستان در آن زمان احتیاج به خدایان حمایت کننده داشته و گاهی علاوه بر پرستش این خدایان شیء مورد علاقه یا حیوان منسوب به آن خدا را که دارای تمامیت قدرت آن خدا بوده، ستایش می کردند. بز کوهی در بخش عظیم از تاریخ ایران نماد رب النوع ماه بوده و پس از آن که رب النوع ماه در اواخر دوره هخامنشی به طور کامل جای خود را به رب النوع خورشید می دهد، بزکوهی هم حیوان منسوب به خدای خورشید می شود. در این پژوهش به بررسی تمدن های مختلف که بیشترین کثرت استفاده از نقش بزکوهی را داشته به صورت بیان مختصر پرداخته می شود. خاطرنشان می شود که به علّت وجود تمدن های مختلف در ایران تنها به بررسی آن تمدن هایی پرداخته شده که نقش کلیدی در ایجاد و گسترش نقش بز کوهی داشته اند. تمدن های دیگری که نامی از آنها برده نشده معمولاً دارای همان ویژگی های موجود در تمدن های نام برده هستند که به علّت فقدان منابع کافی و مناسب به بررسی آنها پرداخته نشده و تنها به گزینش و بررسی تمدن های تأثیرگذار توجه شده است. بعد از ارائه بخش تئوری این پروژه به اجرای طرح جواهرات با الهام از نقش بز ایران باستان پرداخته شده است.
