باستان شناس یا عکاس (ترجمه)

چکیده

اخیرا مجموعه ای از عکس هایی که باستان شناس فرانسوی، ژاک دومورگان طی اولین ماموریت علمی خود در ایران تهیه کرده بود توسط عطا آیتی، از محققان ایرانی مقیم فرانسه در نزد عتیقه فروشی از اهالی شارتر فرانسه کشف شد. اصالت و ارزش فرهنگی و علمی این مجموعه توسط برخی صاحب نظران تایید شد و آنگاه با یاری دکتر احسان نراقی، یکی از ایرانیان خیر اروپا به نام خانم حمیرا ایازی هزینه خرید عکسها را برعهده گرفتند. پس از خریداری، عکس ها، توسط عطا آیتی فهرست بندی و در 4 آلبوم قبل از ارسال آن ها به زادگاه اصلی خود، ایران قرار داده شد. این آلبوم ها اینک در آلبومخانه کاخ گلستان نگهداری می شوند و می تواند به عنوان راهنمایی گران بها، پژوهشگرانی را که در مورد تاریخ، جامعه و مردم ایران در پایان دوره ناصرالدین شاه تحقیق می کنند، یاری دهد. در این مقاله، عطا آیتی مختصری از زندگی دومورگان، چگونگی عکس های مورد بحث و جنبه های فرهنگی و علمی آنها را بررسی کرده است.   

ژاک ژان ماری دومورگان در سوم ژوئن سال 1857 میلادی در یک خانواده اشرافی در شهرک اویسو سورکوسون به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و دوره متوسطه را در همان شهرک به اتمام رساند. شوق جوانی او را به سوی جمع آوری عتیقه سوق داد. برای ادامه تحصیل به پاریس رفت و پس از پایان تحصیلات در «مدرسه معدن شناسی» در سال 1882 به کسب دیپلم این آموزشگاه نایل آمد. در دوران تحصیل در این مدرسه کفایت خود را در زمینه باستان شناسی بروز داد، به طوری که پس از اخذ دیپلم معدن شناسی بلافاصله به ماموریت های حفاری در شمال اروپا اعزام شد. (یادآوری می شود که برادر بزرگ او، هانری دومورگان نیز قبل از وی پا به عرصه تحقیق در زمینه باستان شناسی آمریکا گذاشته بود). پس از انتشار نتایج پژوهش های دومورگان، وزیر آموزش و پرورش فرانسه او را به دو ماموریت حفاری به هند و مالزی اعزام داشت، و از همین جا، بعدها تمایل علمی او متوجه شرق گشت.